آفت تک قطبى بودن ذهن در بازارهاى مالى

یادداشت هفته استاد وحید میرزائی در جهان اقتصاد:
اگر چه اغلب بازارهاى مختلف مالى دچار تلاطم شدید شده است اما در همین نوسانات شدید نیز گروهى از افراد سرمایه هاى خود را چند برابر کرده اند و انگار پیش از ریزش بازار از آن اطلاع داشــته و در اوج و پیش از افت بازار از آن بیرون آمده اند. چیزى که خیلى ها مایلند نام آن را رانت اطلاعاتى بگذارند!
چطور ممکن اســت بدون داشتن رانت اطلاعاتى! وقتى همه در حال خرید هستند چگونه مى توان از زمان دقیق ریزش بازار مطلع بود و در کوران خرید دیگران از بازار بیرون آمد و سرمایه هاى خود را حفظ کرد؟

اما گروهى دیگر این روزها با افت قیمت ارز در صف فروش و با نوسانات قیمت طلا درگیر فروش سکه هاى خود هستند و یا در بورس روى ضرر نشسته اند و فقط مى خواهند براى جلوگیرى از ریزش بیشتر از بازار خارج شوند. اینطور به نظر مى رسد که در این هیاهو تنها افرادى روى نوار شانس قرار دارند که از پشت پرده بازار مسکن، طلا، سکه، ارز و اتومبیل خبر دارند و مى دانند چه زمانى باید اقدام به خرید و چه زمانى از آن خارج شوند. چیزى که بسیارى از افراد به آن عنوان رانت اطلاعاتى مى دهند.

اما واقعیت این است که افراد موفق در بازارهاى سرمایه گذارى اغلب نه از پشت پرده بازارها خبر دارند و نه اخبار را زودتر از دیگران مطلع مى شوند، بلکه افراد کاملا معمولى ولى داراى شم اقتصادى بالایى هستند.

برخلاف باور عمومى، آنچه باعث شکست سرمایگذاران در بازهاى مختلف مى شود "تعصب ذهنى" و نادیده گرفتن حوادث مختلف است ذهن به صورت ناخودآگاه به صورت تک قطبى که دارایى تهیه شود و منتظر رشد آن باشد تا به انتفاع برسد کار میکند در صورتى که بعد از هر رشدى میتواند نزولى اتفاق بیفتد و تا زمانى که این نگرش تعصب گونه مرتفع نشود آش همان آش و کاسه همان کاسه است! و به شکل پیوسته سرمایه ها به دلیل نداشتن تشخیص صحیح در ورود و خروج رفته رفته کوچک و کوچکتر مى شود. پس تفاوتى نمى کند که شما امروز در بازار بورس فعالیت مى کنید و یا در در بازار طلا و ارز، تا زمانى که تعصب ذهنى داشته باشید هر لحظه ممکن است با از بین رفتن سرمایه هاى خود مواجه شوید.

اما تعصب ذهنى چگونه یک معامله گر را دچار خطا مى کند؟ این سوالى که براى آن پاسخ هاى متعددى وجود دارد که به برخى از آنها مى پردازیم.

سوگیرى یکى از موضوعات با اهمیت در تعصب ذهنى است درواقع افراد فرضیات شخصى در مورد دقت سیستم معامله گرى خود را بر مبناى چند معامله محدود شکل مى دهند، و یا پارامترهاى معامله گرى را پس از چند معامله بازنده تغییر مى دهند. فرض کنید سرمایه گذارى در بازار بورس همواره روى سهام هاى خودرویى سود قابل توجهى کرده ولى مدتى است این سبد دچار ریزش شده ولى مفروضات ذهنى قبلى و موفقیت هاى گذشته باعث مى شود فرد دقت تحلیل خود را از دست دهد و به واسطه تعصب روى سهام هاى خودرویى هر روز شاهد بى ارزش شدن سهام هاى خود باشد ولى همچنان اصرار در حفظ سهام هاى خود دارد. این پدیده ذهنى در سایر بازار طلا، سکه، ارز و مسکن نیز صادق است درواقع علت پدیدار شدن صف هاى فروش در مقابل صرافى ها نیز مصداق همین مدعاست.

ایــن تعصب ذهنى ابعاد دیگرى نیز دارد، به طور نمونه معامله گران دیگر ســراغ بازارها و ابزارهاي مالى اي که در آنها شکست سنگینى را تجربه کرده اند نمى روند، حتى اگر شکست بعلت خطاي خود باشد. درواقع اگر آنها یکبار اعتماد خود را نسبت به یک بازار از دست دهند دیگر سراغ آن نمى روند و این یک خطاى دیگر است.

گاهى خطاى تعصب ذهنى در معامله باعث پدیدار شــدن فرمول هاى خودســاخته (من درآوردى) مى شــود؛ به عبارتى معامله گران دچار ســوء تفسیر در تصادفى بودن پدیده ها شده و معتقدند مثلا بعد از سه معامله بازنده، احتمال یک معامله برنده بالاتر است، در حالى که احتمال وقوع پدیده ها بر مبناي نتایج گذشته تغییر نمى کند این افراد اغلب معتقدند که احتمالات باید در کوتاه مدت همدیگر را پوشش دهند.

درهر حال آنچه مسلم است؛ تعصب ذهنى بزرگترین خطاى معامله است و هنر یک سرمایه گذار در ان است که بداند چه زمانى به یک بازار وارد و چه زمانى خارج مى شود و این امر نیازمند آموزش دیدن است.

فایل صفحه اول روزنامه: دانلود
فایل صفحه مقاله: دانلود